પહેલા ગુરુને ભગવાનથી પણ ઉચ્ચ માનવામાં આવતા હતા, જાણો ગુરુ-શિષ્યની કથાઓ
મહાભારતનાં લેખક મહાન ઋષિ વેદ વ્યાસનો જન્મ ગુરુ પૂર્ણિમાના દિવસે થયો હતો, તેથી જ ગુરુ પૂર્ણિમાને વ્યાસ પૂર્ણિમા પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે લોકો ઋષિ વેદ વ્યાસ, તેમના ગુરુ, ઇષ્ટ અને આરાધ્ય દેવતાઓની ઉપાસના કરે છે અને તેમના આશીર્વાદ લે છે. આપણા દેશની પ્રાચીન પરંપરામાં ગુરુને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. ગુરુનો મહિમા એવો છે કે તેમને માતાપિતા અને ભગવાન કરતાં પણ ઉચ્ચ પદ આપવામાં આવ્યું છે.
જ્યારે ભગવાન માનવ સ્વરૂપમાં અવતાર લે છે, ત્યારે તેમને પણ ગુરુની જરૂર પડે છે. પૌરાણિક કથાઓ મુજબ ઋષિ વિશ્વામિત્ર, ઋષિ વશિષ્ઠ, ઋષિ સંદિપનિ, ઋષિ પરશુરામ એવા ગુરુઓ છે જેમણે પૃથ્વી પર અવતારનારા ભગવાનને પણ શીખવ્યું છે. સ્વાભાવિક છે કે, ભારતમાં ગુરુ-શિષ્યની પરંપરા ખૂબ ખાસ છે. અષાઢ મહિનાના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાના દિવસે ગુરુ પૂર્ણિમા ગુરુના સન્માનમાં ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે આ દિવસ 24 જુલાઇએ આવી રહ્યો છે. ગુરુ પૂર્ણિમા નિમિત્તે ગુરુ-શિષ્ય સંબંધ પર આધારિત રસપ્રદ પૌરાણિક કથાઓ અહીં વાંચો.
એકલવ્ય – ગુરુ દ્રોણની કથા
આ વાર્તા દ્વાપર યુગની છે. એકલવ્ય નામના નિશાદ છોકરાએ મહાન ગુરુ દ્રોણાચાર્યને તેમના ગુરુ તરીકે સ્વીકાર કર્યા અને તેની પથ્થરની પ્રતિમા બનાવીને તીરંદાજીનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો. આમ તે મહાન તીરંદાજ બની ગયો. એકવાર જ્યારે દ્રોણાચાર્યએ એકલવ્યને તીરંદાજી કરતા જોયા, ત્યારે તે પોતે ચોંકી ગયો. તેથી દ્રોણાચાર્યએ એકલવ્ય પાસેથી ગુરુ દક્ષિણામાં તેના જમણા હાથનો અંગૂઠો માંગ્યો. એકલવ્યે ખુશીથી તેમના ગુરુના ચરણોમાં અંગૂઠો ચઢાવ્યો હતો.
દ્રોણાચાર્યના આદેશ પર અર્જુનનો લક્ષ્યાંક
દ્રોણાચાર્ય કૌરવ અને પાંડવ રાજકુમારોના શિક્ષક હતા. એકવાર તેણે પોતાના ગુરુકુળમાં ઉંચા ઝાડ પર બનાવટી પક્ષી બાંધી અને તેના શિષ્યોને પક્ષીની નજર તરફ લક્ષ રાખવા કહ્યું. બધા રાજકુમારોને પૂછવામાં આવ્યું કે તેઓ શું જોઈ રહ્યા છે. દરેક વ્યક્તિએ ઝાડ, પક્ષી, આકાશ, પાંદડા, ડાળીઓ જોવાની વાત કરી, પણ તેના પ્રિય શિષ્ય અર્જુને કહ્યું કે હું માત્ર તે નિશાન જોઈ શકું છું જેને તમે નિશાન બનાવવાનો આદેશ આપ્યો છે, એટલે કે પક્ષીની આંખ. તેમના શિષ્ય અર્જુનના આ જવાબથી ગુરુ ખૂબ પ્રસન્ન થયા અને અર્જુન ધ્યેયમાં સંપૂર્ણ રીતે સફળ રહ્યા.
અરુણીની ગુરુભક્તિ
અરુણી ઋષિ અયોદધૌમ્યના શિષ્ય હતા. એકવાર આચાર્યએ અરુણીને ખેતરમાં પાળ તપાસવા મોકલ્યા. આ પાળ એક તરફ તૂટેલું હતું અને ત્યાંથી પાણી વહી રહ્યું હતું. અરુણીએ પાળ બનાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો પણ સતત વરસાદને કારણે તે પાળ તૈયાર કરી શક્યો નહીં. છેવટે, ગુરુના આદેશને અનુસરીને, પાણીનો પ્રવાહ અટકાવવા માટે અરુણી પોતે જ મેદાનની પટ્ટી પર સૂઈ ગયા. તે ઘણા કલાકો સુધી આ રીતે જ રહ્યા. પછીથી, જ્યારે આચાર્ય અયોદધૌમ્ય અને અન્ય શિષ્યો અરુણીની શોધમાં ત્યાં પહોંચ્યા, ત્યારે બધા લોકો અરુણીનો ગુરુ પ્રત્યે પ્રેમ જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા. આચાર્ય અરુણીને પ્રેમથી ભેટી પડ્યા.
કર્ણ-પરશુરામ કથા
ગુરુ પરશુરામ તે સમયે માત્ર બ્રાહ્મણોને જ ભણાવતા હતા. કર્ણની ઓળખ સુતપુત્ર તરીકે થઈ હતી. આવી સ્થિતિમાં, કર્ણને કોઈ ઉપાય ન મળતા, તે ખોટું બોલ્યા અને પોતાને બ્રાહ્મણ તરીકે ઓળખાવીને, તે પરશુરામના શિષ્ય બન્યો. એક દિવસ પરશુરામ તેમના શિષ્ય કર્ણની ખોળામાં માથું રાખીને આરામ કરી રહ્યા હતા. તે જ સમયે એક જંતુ આવ્યો અને કર્ણની જાંઘ કરડવા લાગ્યો. ગુરુના આરામમાં કોઈ ખલેલ ન આવે તે માટે, કર્ણએ તેની જાંઘ ખસેડવી યોગ્ય માન્યું નહીં. જંતુ કર્ણની જાંઘને વેધન કરી રહ્યો હતો, જેના કારણે તેનું લોહી ઝડપથી વહેવા લાગ્યું હતું. આમાં ગુરુ પરશુરામની નિંદ્રા જાગૃત થઈ. શરૂઆતમાં તે કર્ણની ગુરુ પ્રત્યેની ભક્તિથી ખૂબ જ આનંદિત થયો, પરંતુ પછીની ક્ષણે તેણે કહ્યું – “કોઈ બ્રાહ્મણ એટલી પીડા સહન કરી શકે નહીં, સત્ય કહો કે તમે કોણ છો.” કર્ણની ચોરી પકડાઇ છે અને ક્રોધમાં પરશુરામ કર્ણને શાપ આપે છે કે જ્યારે તેને જ્ઞાનની સૌથી વધુ જરૂર પડશે, ત્યારે તે ખોટું બોલીને પ્રાપ્ત કરેલું જ્ઞાન ભૂલી જશે.
ગુરુના આદેશથી ભીષ્મ તેની સાથે લડવા સંમત થયા.
કાશીરાજની પુત્રી અંબા ગુરુ પરશુરામની આશ્રયમાં ગઈ અને તેમને કહ્યું કે તમારા શિષ્ય ભીષ્મએ મારા મંડપમાંથી મારુ અપહરણ કર્યું છે, પરંતુ હવે તે મારી સાથે લગ્ન કરવા તૈયાર નથી. પરશુરામે ભીષ્મને બોલાવીને અંબા સાથે લગ્ન કરવાનું કહ્યું. ભીષ્મે આ કરવામાં અસમર્થતા વ્યક્ત કરી. ત્યારે પરશુરામે કહ્યું- “તો મારી સાથે યુદ્ધ કર.” ભીષ્મ પોતાના ગુરુ સાથે લડવા તૈયાર નહોતા, પરંતુ પરશુરામે તેને ગુરુની આજ્ઞા ગણાવી. આવી સ્થિતિમાં ભીષ્મ પાસે ગુરુ સાથે લડવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ નહોતો. ગુરુના આદેશ પર, ભીષ્મે ગુરુ સાથે લડ્યા. ઘણા દિવસો સુધી ચાલેલું ભીષ્મ-પરશુરામ યુદ્ધ કોઈ પરિણામ વગર જ પૂર્ણ થયું.
0 Response to "પહેલા ગુરુને ભગવાનથી પણ ઉચ્ચ માનવામાં આવતા હતા, જાણો ગુરુ-શિષ્યની કથાઓ"
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો